Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, AMD (age-related macular degeneration) jest postępującą, zwyrodnieniową chorobą siatkówki zajmującą obszar najlepszego, centralnego widzenia czyli plamkę. Charakteryzuje ją upośledzenie widzenia centralnego prowadzące w zaawansowanych stadiach choroby do powstania niedowracalnego ubytku w polu widzenia uniemożliwiającego czytanie, pisanie oraz widzenie z bliskiej odległości.
Pierwsze objawy zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem: AMD ma bardzo podstępny przebieg i przez długi czas może nie dawać u pacjenta żadnych specyficznych objawów. Jednym z pierwszych, niepokojących objawów, z którymi pacjent zgłasza się do okulisty jest „krzywienie się” prostych linii oraz ubytki w centralnym polu widzenia. Objawy te na samym początku trwania choroby mogą być bardzo dyskretne i niezauważalne przez pacjenta przy obuocznym patrzeniu. Progresja choroby powoduje powstawanie tzw. metamorfopsji czyli zmian w kształcie postrzeganych obrazów, nasilenie „krzywienia się” z pogorszeniem komfortu czytania, pisania oraz dobrego widzenia z bliskiej odległości. W razie wystąpienia krwotoku podsiatkówkowego może dojść do nagłej utraty widzenia centralnego, co najczęściej skłania pacjentów do pilnej konsultacji okulistycznej.
Rodzaje zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem: AMD może przebiegać pod postacią dwóch typów. Pierwszy z nich tzw. postać sucha lub zanikowa charakteryzuje się postępującym zanikiem siatkówki w plamce, co daje objawy powolnego pogarszania się widzenia centralnego. Postać ta charakteryzuje się wolniejszym i mniej agresywnym przebiegiem. Suche AMD wymaga stałych, regularnych kontroli okulistycznych, suplementacji preparatów wielowitaminowych z luteiną i zeaksantyną oraz samokontroli testem Amslera. Nie istnieje skuteczne leczenie suchej postaci AMD. Drugi typ stanowi tzw. mokra lub wysiękowa postać AMD. Charakteryzuje się ona powstaniem nowych, patologicznych naczyń krwionośnych pod siatkówką (CNV). Naczynia te stopniowo prowadzą do uszkodzenia siatkówki w plamce, a postać wysiękowa AMD charakteryzuje się bardziej agresywnym przebiegiem i większymi uszkodzeniami plamki. Leczenie wysiękowej postaci AMD polega na wielokrotnym podawaniu zastrzyków do wnętrza oka (tzw. iniekcji wewnątrzgałkowych) z lekami hamującymi proces tworzenia patologicznych naczyń krwionośnych. Są to tzw. preparaty anty-VEGF. Zaliczamy do nich Avastin, Lucentis oraz Eylea.
Jak lekarz stawia rozpoznanie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem? AMD rozpoznawane jest na podstawie obrazu dna oka widzianego przez okulistę podczas badania w lampie szczelinowej. Bardzo często AMD rozpoznaje się u pacjentów, którzy nie podają żadnych objawów, natomiast na dnie oka już widoczne są pierwsze cechy uszkodzenia plamki. W celu dokładnej oceny zarówno typu AMD, jak również stadium zaawansowania konieczne może być wykonanie badań dodatkowych obrazujących stan siatkówki. Jest to badanie OCT (optyczna koherentna tomografia siatkówki) oraz badanie angiografii fluoresceinowej. Badania te bardzo często pozwalają okuliście na postawienie diagnozy wysiękowej postaci AMD i włączenie odpowiednio szybko właściwego leczenia. OCT i angiografia służą także do oceny leczenia wysiękowej postaci AMD.
Leczenie zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. Leczenie wysiękowej postaci AMD polega na podawaniu zastrzyków do wnętrza gałki ocznej z tzw. preparatami anty-VEGF. Są to substancje, które hamują tworzenie się nowych, patologicznych naczyń krwionośnych uszkadzających siatkówkę w plamce. Do leków tych zaliczamy Avastin, Lucentis, Eylea. Podawane są one często kilku- a nawet kilkunastokrotnie w celu zatrzymania procesu chorobowego.
Monitorowanie przebiegu choroby. AMD jest przewlekłą i postępującą chorobą plamki, stąd pacjent z postawionym rozpoznaniem zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem powinien pozostać pod stałą, regularną opieką lekarza okulisty. Pozwala to na dokładne monitorowanie i kontrolowanie przebiegu choroby, która szczególnie w swych początkowych stadiach może mieć podstępny i bezobjawowy charakter. Regularne badanie dna oka oraz nieinwazyjne badania obrazowe przy pomocy OCT pozwalają okuliście na bardzo precyzyjną ocenę stanu zaawansowania procesu chorobowego. Dodatkowo samokontrola w warunkach domowych przy pomocy tzw. testu Amslera daje pacjentowi informację o stanie jego widzenia centralnego i w razie pojawienia się nowych, niepokojących objawów pozwala na szybkie włączenie ewentualnego leczenia.
Lekarze zajmujący się AMD:
dr n. med. Danuta Nikratowicz Specjalista chorób oczu
dr n. med. Agata Brązert Specjalista chorób oczu
lek. med. Izabela Rogalińska Specjalista chorób oczu
lek. med. Agnieszka Lisiak-Jankowska Specjalista chorób oczu